Travmatik anılar ve olumsuz hatıraları zayıflatmak, çeşitli zihinsel sağlık sorunlarının tedavisinde önemli bir ilerleme olabilir. Araştırmacılar, bu süreci mümkün kılabilecek umut verici bir yöntem keşfetti: Kötü anıları bastırmak için olumlu anıları yeniden etkinleştirme tekniği.
Çok günlük bir deney kapsamında, uluslararası bir araştırma ekibi 37 katılımcıya rastgele kelimeleri rahatsız edici görsellerle ilişkilendirmelerini sağladı. Ardından, bu kelimelerin yarısıyla kurulan olumsuz bağlantıları değiştirmeye ve bu anıları bozarak zayıflatmaya çalıştılar.
Hafıza İşlemede Uykunun Rolü
Deneyde, bilim insanları pozitif (örneğin huzurlu manzaralar, gülümseyen çocuklar) ve negatif (örneğin yaralanmalar, tehlikeli hayvanlar) olarak sınıflandırılmış tanınmış görsel veri tabanlarını kullandı.
İlk gece, katılımcılar anlamsız kelimeler ile rahatsız edici görseller arasında bağlantı kurmalarını sağlayan hafıza alıştırmalarına tabi tutuldu. Bir gece uyuyarak bu anıların pekişmesine izin verildikten sonra, ertesi gün araştırmacılar bu kelimelerin yarısı için yeni olumlu çağrışımlar oluşturmaya çalıştı.
İkinci gece boyunca, katılımcılar hızlı göz hareketi olmayan (NREM) uyku aşamasındayken, önceden eşleştirilmiş anlamsız kelimelerin ses kayıtları oynatıldı. Bu aşama, hafıza pekiştirme açısından kritik bir dönem olarak biliniyor. Elektroensefalografi (EEG) kayıtları, duygusal hafıza işleme ile bağlantılı olan teta dalgası aktivitesinin pozitif ipuçlarına daha fazla yanıt verdiğini ortaya koydu.
Deney sonrası yapılan anketler, katılımcıların olumlu anılarla değiştirilmiş kötü (olumsuz) anıları hatırlamakta zorlandıklarını gösterdi. Bunun yerine, olumlu anılar daha sık akıllarına geldi ve bu kelimelerle ilişkilendirilen duygular daha olumlu hale dönüştü.
“Uykuyu temel alan, invaziv olmayan bir müdahale, olumsuz anıların hatırlanmasını ve duygusal tepkileri değiştirebilir.” diye vurguladı araştırmacılar. “Bu bulgular, travma ve stresle bağlantılı anıların tedavisi için yeni bakış açıları sunabilir.”
Gelecek İçin Olasılıklar ve Zorluklar
Bu araştırma umut verici sonuçlar sunsa da henüz erken aşamada. Kontrollü laboratuvar ortamı, sonuçların doğruluğunu sağlarken, gerçek dünyadaki hafıza süreçlerini tam olarak yansıtmayabilir. Örneğin, laboratuvarda rahatsız edici görseller görmek, gerçek bir travmatik olaya maruz kalmakla aynı etkiye sahip olmayabilir ve bu tür anıların değiştirilmesi daha zor olabilir.
Daha önceki çalışmalar, uyku sırasında hafıza tekrarının manipüle edilerek olumlu anıların güçlendirilmesi veya olumsuz olanların zayıflatılabileceğini ortaya koymuştu. Ancak hafıza türü, beynin ilgili bölgeleri ve uyku evreleri gibi çok sayıda değişken bu süreci karmaşık hale getiriyor. Araştırmacılar, bu teknikleri daha fazla geliştirmek ve etkilerinin ne kadar kalıcı olacağını değerlendirmek için daha fazla çalışmaya ihtiyaç duyulduğunu belirtiyor.
Bununla birlikte, çalışma, travmatik anıların invaziv olmayan yöntemlerle değiştirilmesi üzerine gelecekteki araştırmalara zemin hazırlıyor. “Bulgularımız, olumsuz veya travmatik anıların etkisini azaltmak için heyecan verici olasılıkların kapısını açıyor.” diye belirtiyor araştırmacılar.
Bu araştırma PNAS dergisinde yayımlandı.
Daha fazla yazıya buradan ulaşabilirsiniz.